29 Μαρτίου 2014

Η τέχνη της ερμηνείας και της έκφρασης



Κείμενα του δημοσιογράφου και μελετητή του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού Πάνου Γεραμάνη από το πρόγραμμα της μουσικής παράστασης «Φωνή από φως» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, τον Μάρτιο του 2004


Ιστορική προσωπικότητα στο χώρο της μουσικής τέχνης η Μαρινέλλα, αποτελεί ζωντανό θρύλο για το ελληνικό τραγούδι και σύμβολο για τις νεότερες γενιές. Μέσα από μια μεγάλη διαδρομή που ξεπερνά τέσσερις δεκαετίες διαγράφεται το σημαντικό έργο και η ουσιαστική προσφορά της στα καλλιτεχνικά δρώμενα και στον νεοελληνικό πολιτισμό. Παράλληλα η μακρά και ανηφορική πορεία της συνδέεται άμεσα με γεγονότα που σημάδεψαν την πολιτιστική και πολιτικοκοινωνική ζωή της χώρας μας.

Η Μαρινέλλα έχει αποδείξει στην πράξη ότι ζει πραγματικά την καλλιτεχνική δημιουργία. Αντιμετωπίζει τη μουσική και το τραγούδι πρώτα σαν λειτούργημα και κατά δεύτερο λόγο σαν επάγγελμα, γι' αυτό άλλωστε και στέκεται όρθια πάνω στη σκηνή τόσες δεκαετίες, ενσαρκώνοντας τον όρο «μεγάλη καλλιτέχνις».

Η σταθερή και ολοένα ανανεωμένη αγάπη του κοινού στο πρόσωπο της επιβεβαιώνει το μέγεθος της πολύχρονης προσφορά της. Ταυτόχρονα η αγάπη και η προσήλωση ενός κόσμου ολόκληρου στη μεγάλη τραγουδίστρια αποτελεί επιβράβευση μιας καλλιτέχνιδας που, εκτός από το μοναδικό ταλέντο της φωνής της κι' εκτός από τα μυστικά του τραγουδιού που κατέχει, τη διακρίνει μια διαρκής και επίπονη προσπάθεια για ανανέωση του ρεπερτορίου της και γενικά της παρουσίας της μέσα στις εποχές που αλλάζουν ραγδαία.

Πρέπει επίσης να τονιστεί πως η Μαρινέλλα δεν είναι απλώς μια έμπειρη και σωστή τραγουδίστρια που διατηρεί τη φωνή της και τη σκηνική της παρουσία. Η Μαρινέλλα έχει περάσει στο 2000 ερευνώντας την ψυχοσύνθεση των Ελλήνων, και κυρίως της νεότερης γενιάς, που αναζητούν κάποιες διεξόδους στα σύγχρονα προβλήματα μέσα από τη μουσική και το τραγούδι. Αυτό ακριβώς προσφέρει η Μαρινέλλα σήμερα και ασφαλώς δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι από το 1998 μέχρι τώρα είναι η τρίτη φορά που παρουσιάζει στο κοινό γνήσια ελληνικά τραγούδια από τη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.

Αν αναλογιστεί κανείς τα σημερινά δεδομένα που επικρατούν για τη «γέννηση», την ανάδειξη και γενικώς την επιβολή (με τα πανίσχυρα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας) μιας νέας τραγουδίστριας, τότε πιστεύουμε πως αξίζει τον κόπο να δούμε τους σημαντικούς σταθμούς στη ζωή της Μαρινέλλας και στη θαυμαστή καλλιτεχνική της πορεία.


Photo credit: Dinos Diamantopoulos © 2004

Η Κυριακή Παπαδοπούλου (αυτό είναι το πραγματικό της ονοματεπώνυμο) γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Ήταν το μικρότερο από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας -ένα παιδί ανήσυχο και αεικίνητο. Σε ηλικία 4-5 χρονών έκανε διαφημιστικά στο ραδιόφωνο για τα καταστήματα «Μέλκα» της Θεσσαλονίκης. Μέσα της είχε ήδη ωριμάσει η ιδέα της επαγγελματικής σταδιοδρομίας της: θα γινόταν ηθοποιός ή τραγουδίστρια. Την ίδια εποχή έπαιρνε μέρος σε παιδικούς θιάσους του Δήμου με περιοδείες στις γειτονιές της πόλης. Στα 15 της όμως είχε να διαλέξει ανάμεσα σε σχολείο ή θέατρο. Φυσικά κέρδισε το σχολείο. Μέχρι τα 17 της όμως, γιατί τότε την κέρδισε το θέατρο. Ακολούθησε ένα «μπουλούκι»: ένα μήνα στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια περιοδεία στην Ελλάδα για οχτώ μήνες. Μαζί της ήταν ο Κώστας Βουτσάς, η Μάρθα Καραγιάννη, ο Αλέκος Τζανετάκος, η Σοφία Δήμου και το πρώτο της ίνδαλμα: η χορεύτρια Ντέπυ Φιλοσόφου. Τις δικές της κινήσεις πάνω στη σκηνή αποτύπωσε στο μυαλό της και τις φύλαξε για τα επόμενα χρόνια.

Σε μία από τις παραστάσεις του θιάσου η τραγουδίστρια ασθένησε και έπρεπε να αντικατασταθεί. Η Κική Παπαδοπούλου, μετά από πρόταση των συμπρωταγωνιστών της, πήρε τη θέση της. Έτσι κι' αλλιώς ήταν η «δεκαθλήτρια» του θιάσου. Έκανε τα πάντα! Τα τραγούδια που έπρεπε να πει στη σκηνή ήταν ήδη επιτυχίες της αγαπημένης της φωνής, της Βέμπο: «Μαλαγκένια», «Ο άνθρωπος μου»… Τις πρώτες αυτές εμπειρίες που αποκτά με το μπουλούκι τις συνοδεύει η σκέψη να σπουδάσει υποκριτική στο Εθνικό Θέατρο, να διδαχτεί από τη μεγάλη θεατρίνα, τη Μαίρη Αρώνη, και να σταθεί δίπλα της.

Κατόπιν επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, δουλεύει στο στρατιωτικό θέατρο με το θίασο Χατζώκου και παράλληλα «κλείνει» την πρώτη της δουλειά σε νυχτερινό κέντρο στο Πανόραμα. Η σκηνική της παρουσία και η σωστή ερμηνεία των τραγουδιών εντυπωσίασαν το συνθέτη Τόλη Χάρμα, ο οποίος, όταν τελείωσε η παράσταση, της πρότεινε να την πάρει στο συγκρότημα του στο Πανόραμα, για να λέει κάποια τραγούδια όταν σχολά από το θέατρο. Ο Τόλης Χάρμας εκείνη την εποχή είχε «λανσάρει» ένα δικό του τραγούδι, που πράγματι γνώριζε καταπληκτική επιτυχία. Το τραγούδι αυτό είχε τον τίτλο «Μαρινέλλα». Ο Χάρμας της είπε: «Σ' αρέσει αυτό το όνομα που έχει το τραγούδι μου;» Εκείνη απάντησε: «Ναι, μου αρέσει πολύ!», κι' έτσι πήρε το καλλιτεχνικό της όνομα. Από τη στιγμή εκείνη ανοίγει ο δρόμος της προς τη διαρκή επιτυχία.

«Θαυμάζω τη φωνή σας και μου αρέσει ο τρόπος που τραγουδάτε», είπε η νεαρή Μαρινέλλα, τραγουδίστρια του συγκροτήματος του Τόλη Χάρμα στο Πανόραμα της Θεσσαλονίκης, στον Στέλιο Καζαντζίδη, ο οποίος είχε επισκεφτεί εκείνο το βράδυ του Ιουλίου του 1957 το φίλο του μπουζουξή Στέλιο Ζαφειρίου, που εμφανιζόταν εκεί. Σ' αυτά τα λόγια θαυμασμού της Μαρινέλλας απάντησε ο Καζαντζίδης: «Κι' εσείς τραγουδάτε πολύ ωραία, τώρα που σας άκουσα». Εκείνη πήρε πάλι το λόγο: «Ναι, αλλά δεν με ακούσατε σε δικό σας τραγούδι. Γι' αυτό θ' ανέβω τώρα να ξανατραγουδήσω για 'σας». «Ποιο τραγούδι μου θα πείτε;» τη ρώτησε ο Στέλιος και πήρε την απάντηση: «Το πιο πικρό ψωμί». Εκείνος χαμογέλασε αμήχανα λέγοντας: «Έχει δυσκολία στις αναπνοές, αλλά δοκίμασε…». Όταν η Μαρινέλλα τελείωσε και πήγε πάλι στο τραπέζι του, ο Στέλιος έλαμπε από χαρά. Η γνώμη του πλέον για τη φωνή της έγινε πράξη μέσα σε λίγε μέρες. Της έκανε πρόταση να γίνει παρτενέρ του. Ήταν η σημαντικότερη στιγμή για το πιο μεγάλο και μακρινό όνειρο της Μαρινέλλας. Ένα όνειρο και μια πραγματικότητα μαζί, που κράτησαν οχτώ ολόκληρα χρόνια. Ιούλιος 1957 - Ιούλιος 1965. Καζαντζίδης - Μαρινέλλα, μαζί στη ζωή και στο τραγούδι. Και το σπουδαίο απ' όλα, η πρώτη σημαντική και ουσιαστική μεταμόρφωση της Μαρινέλλας. Μπαίνει με δυναμική και ποιότητα μοναδική στην αρχή μιας μεγάλης λεωφόρου που οδηγεί σε διαρκή πορεία με αλλεπάλληλες επιτυχίες -μια πορεία που κρατά μέχρι σήμερα.

Η πρώτη συνεργασία τους -ως ντουέτο πλέον- έρχεται λίγες μέρες μετά τη γνωριμία τους, σ' ένα παραθαλάσσιο κέντρο της Θεσσαλονίκης, το «Λουξεμβούργο» (Αύγουστος - Σεπτέμβριος 1957), όπου γνωρίζουν την αποθέωση. Στις 20 Νοεμβρίου 1957 φωνογραφούν τα πρώτα τους τραγούδια. Είναι συνθέσεις του Γιώργου Μητσάκη και κάνουν πάταγο: «Η πρώτη αγάπη σου είμαι εγώ», «Νίτσα, Ελενίτσα» και «Οι παντρεμένοι». Λίγες μέρες πριν από τα Χριστούγεννα του ίδιου χρόνου κάνουν νέα επιτυχία σε δίσκο μ' ένα τραγούδι - διάλογο του Πάνου Πέτσα, το «Τι γυρεύεις από 'μένα», όπου η νεαρή Μαρινέλλα τραγουδά ως πρώτη φωνή και εντυπωσιάζει. Από τότε και στο εξής ακολουθεί μια σειρά από επιτυχίες όχι μόνο σε δίσκους αλλά και σε εμφανίσεις σε κέντρα, θέατρα, συναυλίες, τουρνέ -παντού. Η οκταετία 1957 - 1965 φέρνει αυτό το μοναδικό ντουέτο στο προσκήνιο του ελληνικού τραγουδιού, όχι μόνο του λαϊκού. Καζαντζίδης και Μαρινέλλα. Έδεσαν οι φωνές τους, οι καρδιές τους, οι χαρακτήρες τους, πράγμα που το τραγουδάν κιόλας: «Είμαστε μες στη ζωή δύο καρδιές, μία ψυχή». Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι δημιούργησαν μια σχολή - πρότυπο ερμηνείας, που καθιέρωσε ένα πρωτότυπο στυλ στο λαϊκό πάλκο και στη δισκογραφία. Έδωσαν διαφορετική αντίληψη στις εμφανίσεις τους, στα μαγαζιά, στις θεατρικές σκηνές, στα στούντιο. Εμφανίστηκαν στο περίφημο «Κάρνεγκι Χολ» της Νέας Υόρκης και στην «Όπερα» της Φρανκφούρτης το 1965. Στην Αθήνα τραγούδησαν στο θέατρο «Παρκ», στην επιθεώρηση «Αρχοντορεμπέτισσα», το 1964. Τραγούδησαν ακόμα σε δίσκους των Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Λεοντή, Ξαρχάκου, Μαρκόπουλου, Κατσαρού. Παντρεύτηκαν στις 7 Μαΐου 1964, με κουμπάρους τον Στέλιο Πελαγίδη και την Πόλη Πάνου, και χώρισαν 13 μήνες μετά, τον Ιούλιο του 1965.


Photo credit: Dinos Diamantopoulos © 1989

Με πολύ βαρύ φορτίο από αναμνήσεις και γεγονότα μιας οκταετίας και, όπως ήταν φυσικό, με έκδηλα τα συναισθήματα της μεγάλης πίκρας από το χωρισμό από τον Καζαντζίδη, η Μαρινέλλα στην άσχημη ψυχολογική της κατάσταση αντιτάσσει μια σιδερένια θέληση. Δίνει κουράγιο στον εαυτό της και συνεχίζει αυτοδύναμη την πορεία της στο ελληνικό τραγούδι, προχωρώντας σε καινούργιες συνεργασίες με νέους, κυρίως, ανθρώπους από το χώρο της μουσικής και του θεάματος.

Κάθε μέρα, κάθε μήνα, κάθε χρόνο που περνά, η Μαρινέλλα παρίσταται πάντα σε κάποιο γεγονός που γνωρίζει άριστα να το αξιοποιεί: με σοβαρότητα και ποιότητα παραμένει σταθερά στην καλλιτεχνική επικαιρότητα. Τον Αύγουστο του 1966 εμφανίζεται, τραγουδά και αποθεώνεται μαζί με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση σε συναυλία του Θεοδωράκη στο Λυκαβηττό. Τον Μάιο του 1967 είναι το πρώτο όνομα στις φωτεινές επιγραφές του κέντρου «Χρυσό βαρέλι» στην παραλία του Μοσχάτου: Μαρινέλλα, Δούκισσα, Βοσκόπουλος, Πουλόπουλος, Κανακάρης, Μπέμπα Μπλανς, Γιώτα Γιάννα. Παράλληλα πραγματοποιεί ένα μπαράζ ηχογραφήσεων στις εταιρείες του Μάτσα (Odeon – Parlophone). Πρώτα ηχογραφεί κομμάτια του Λεοντή από το έργο «Ανάσταση ονείρων». Τα καινούργια τραγούδια της κάνουν πάταγο: «Τα παλικάρια», «Στα μάτια σου γεννήθηκαν» (Μαρκόπουλου - Δασκαλόπουλου), «Φλόγες ακούμπησαν τον ουρανό» (Σέμπου - Λ. Παπαδόπουλου), «Θάλασσα μου» (Πλέσσα - Δασκαλόπουλου). Την επόμενη τριετία (1968-1970), ανανεωμένη και σίγουρη, δημιουργεί νέες συνεργασίες και κάνει ξανά μεγάλες επιτυχίες. Με new look (κοντό μαλλί, γυαλιά, καμπάνα παντελόνι) δείχνει τον τύπο της γυναίκας της εποχής και «κάνει μπαμ» με τα «Σταλιά - σταλιά» και «Τι να φταίει;» του Ζαμπέτα (1968), και το «Άνοιξε πέτρα» των Πλέσσα - Παπαδόπουλου. Για δύο σεζόν εμφανίζεται στη «Νεράιδα» με τους Πουλόπουλο, Χρηστάκη και την ορχήστρα του Γιώργου Κατσαρού.

Πρόσωπο της επικαιρότητας, με παρουσία και αναγνώριση πανελλαδική αλλά και διεθνή, η Μαρινέλλα κυριαρχεί στην πενταετία 1970-'75 με καλλιτεχνικές επιτυχίες αλλά και γεγονότα που σημάδεψαν την προσωπική της ζωή: αποκτά τη μονάκριβη κόρη της, Τζωρτίνα. Τον Οκτώβριο του 1970 παίρνει το 4ο βραβείο ερμηνείας στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Τραγουδιού στη Βραζιλία με το τραγούδι «Κυρά Γιώργαινα» των Κατσαρού - Πυθαγόρα και ηχογραφεί τραγούδια του Άκη Πάνου («Κοίτα με στα μάτια» και «Πυρετός») και του Χρήστου Λεοντή σε ένα LP με τίτλο «Δώδεκα παρά πέντε». Κατόπιν, για τρία χρόνια (1970-'72) εμφανίζεται στο κέντρο «Στορκ» (στη Φιλελλήνων και στον Άγιο Κοσμά) ενός ευπρόσωπου επιχειρηματία, του Γκασπάρ Οβανεσιάν. Ακολουθούν εμφανίσεις με τον Μάριο στο κέντρο «Μαρινέλλα» στο Σύνταγμα και στην «Αθηναία» της οδού Πανεπιστημίου.

Σταθμός στη ζωή και την καλλιτεχνική πορεία της Μαρινέλλας υπήρξε ο γάμος της με τον Τόλη Βοσκόπουλο, που έγινε στις 10 Νοεμβρίου 1973 στο σπίτι της στο Παγκράτι (Αστυδάμαντος 11), σε πολύ στενό οικογενειακό κύκλο. Κουμπάροι ήταν ο Γιώργος Κατσαρός με τη γυναίκα του. Ο γάμος σηματοδότησε κοινές καλλιτεχνικές δραστη-ριότητες με δίσκους - επιτυχίες και εμφανίσεις σε διάφορες σκηνές. Τον Απρίλιο του 1974 η Μαρινέλλα εκπροσωπεί την Ελλάδα στη «Γιουροβίζιον» με το τραγούδι του Κατσαρού «Λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και τ' αγόρι μου». Το καλοκαίρι του 1975 βρίσκεται επικεφαλής ενός μουσικού σχήματος στη «Νεράιδα» με τον Δημήτρη Κοντολάζο. Μέσα σ' αυτή τη δημιουργική πενταετία η Μαρινέλλα πραγματοποιεί επιτυχείς εμφανίσεις στις Κάννες και στο Λονδίνο, όπου και αποθεώνεται.

Όσο περνούσαν τα χρόνια η Μαρινέλλα αναζητούσε συνεχώς τρόπους για να κάνει καινούργια πράγματα, νέες συνεργασίες. Επέμενε στην ανανέωση, που την πέτυχε με τη συνεργασία της με τον Κώστα Χατζή, με τον οποίο ηχογραφούν μαζί ζωντανά το «Ρεσιτάλ», μέσα στην μπουάτ «Σκορπιός», στις 28 Μαρτίου 1976, όπου ακούγονται τα τραγούδια: «Πάρε με μαζί σου τσιγγάνε», «Σύνορα η αγάπη δεν γνωρίζει», «Η αγάπη όλα τα υπομένει». Το Μάιο του 1976 η Μαρινέλλα και ο Χατζής αποθεώθηκαν σε δύο μεγάλες συναυλίες με το «Ρεσιτάλ» στο «Παλαί ντε Σπορ» της Θεσσαλονίκης και στο «Παλλάς» της Αθήνας. Με τον Κώστα Χατζή επίσης η Μαρινέλλα συνεργάστηκε και στους δίσκους «Το ταμ - ταμ» (1980) και «Συνάντηση» (1987).

Έτσι συνέχισε με άλλη όρεξη κι' άλλες φιλοδοξίες με τη μεγάλη πορεία της στο ελληνικό τραγούδι. Εμφανίστηκε το 1977 και το 1978 στο «Ζουμ» της Πλάκας με τον Κώστα Καράλη και τους αδερφούς Τζαβάρα, τον Δάκη και την Τζίνα Σπηλιωτοπούλου, ενώ στα τέλη του 1979 τραγούδησε στο «Στορκ» της οδού Φιλελλήνων. () Παράλληλα πραγματοποιεί και μια παλιά της επιθυμία και ηχογραφεί σε LP επιτυχίες που είχε τραγουδήσει η Σοφία Βέμπο. Όμως εκτός από τη δισκογραφία η Μαρινέλλα πρωτοπορεί για μία ακόμη φορά και στο εξής: για δύο χειμερινές σεζόν, το 1988 και το 1989, εμφανίζεται στον μέχρι τότε κινηματογράφο «Rex» της οδού Πανεπιστημίου, που λειτουργεί πλέον ως θεατρική μουσική σκηνή. Η Μαρινέλλα πρωταγωνιστεί, μαζί με τον Βασίλη Τσιβιλίκα, σ' ένα σόου τριών ωρών και λέει πολλά τραγούδια καινούργια (για την εποχή εκείνη) αλλά και παλιότερα. Παράλληλα με το τραγούδι κινείται μοναδικά πάνω στη σκηνή του «Rex» σε συνδυασμό με τις εναλλαγές του φωτισμού.

Όσο κι' αν απορρίπτει, λόγω σεμνότητας και σοβαρότητας, τους χαρακτηρισμούς «Εντίθ Πιάφ» και «Εκάβη», η Μαρινέλλα στέκεται μεταξύ αυτών των δύο. Τα τελευταία δώδεκα χρόνια, στην πιο ώριμη ίσως στιγμή της καριέρας της (που κρατάει 45 χρόνια), πάντα ανανεωμένη και πάντα δυνατή, με προσοχή στην κάθε κίνηση που κάνει, είναι σταθερά στην επικαιρότητα. Ερμηνεύει νέα τραγούδια σε δίσκους των Αλέξη Παπαδημητρίου («Τολμώ»), Χρήστου Νικολόπουλου, Θανάση Πολυκανδιώτη, Στέφανου Κορκολή. Στις 24 και 26 Ιουλίου 1995 αποθεώνεται στο Ηρώδειο με την παράσταση «Γυναικών πάθη», βασισμένη σε χορικά του Ευριπίδη: επί ένα δίωρο κινούνταν πάνω στη σκηνή καταχειροκροτούμενη. Επόμενη κίνηση, το 1998, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όπου απέδειξε τον καταπληκτικό εαυτό της σε εξαιρετικές ερμηνείες με ευρύ φάσμα ρεπερτορίου. Δύο χρόνια πριν πρωταγωνίστησε και στην τηλεόραση με τη σειρά «Κι' ύστερα ήρθαν οι μέλισσες» από το βιβλίο του Γιάννη Ξανθούλη, σε σκηνοθεσία Κώστα Κουτσομύτη και μουσική και τραγούδια του Σταμάτη Κραουνάκη. Με τον Γιώργο Νταλάρα έδωσαν εντυπωσιακό «παρών» με παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και αργότερα στη Θεσσαλονίκη. Επρόκειτο για θριαμβευτικές εμφανίσεις των δύο καλλιτεχνών προς δόξαν του ελληνικού τραγουδιού.


Photo credit: Tassos Vrettos © 1999


ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ - ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ

Τραγούδια που αποτέλεσαν σταθμούς και οριοθέτησαν σημαντικές περιόδους της ελληνικής μουσικής πραγματικότητας του 20ού αιώνα περιλαμβάνει το πρόγραμμα των συναυλιών της Μαρινέλλας στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Μουσικά και ποιητικά αριστουργήματα από τη δημοτική παράδοση έως το ελαφρό ρεπερτόριο και από τα μεταπολεμικά κοινωνικά τραγούδια μέχρι τις δημιουργίες του 1990, όλα δίνουν το στίγμα μιας μοναδικής μουσικής ποικιλίας που φανερώνει το εύρος της δημιουργίας σπουδαγμένων αλλά και απλών μουσικών, οι οποίοι ξεδίπλωσαν το ταλέντο τους και αξιοποίησαν τη γνώση και τη φαντασία τους, για να δώσουν στο κοινό ένα έργο το οποίο χαρακτηρίζεται διαχρονικό και πλουτίζει το θησαυροφυλάκιο του μουσικού πολιτισμού της χώρας μας.

Ο βασικότερος λόγος που οδήγησε τη Μαρινέλλα να διαλέξει αυτά τα 40 περίπου τραγούδια που θα παρουσιάσει στις συναυλίες της στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών είναι πως η ίδια η ερμηνεύτρια τα έζησε, τα τραγούδησε, τα έκανε επιτυχίες και με αυτά τα μουσικά κομμάτια προϋπάντησε, μετά το 1950, όλες τις περιόδους της μεταπολεμικής Ελλάδας: χρόνια με συγκλονιστικά κοινωνικά γεγονότα και μεγάλα προβλήματα. Το ευρύ κοινό δέχτηκε αυτά τα τραγούδια όχι μόνο σαν διασκέδαση αλλά και σαν πρόσκαιρη ή και μόνιμη ανακούφιση στη σκληρή καθημερινότητα, σε εκείνα τα σκληρά, φτωχά, αλλά και ευτυχισμένα, από ορισμένες πλευρές, χρόνια.

Α' Μέρος

Από τη δημοτική παράδοση η «Βρύση βουνίσια» κυλάει και παρασύρει έναν πλούτο από αναμνήσεις πικρές ή ευχάριστες. Από τις πρώτες μεταπολεμικές εμπνεύσεις, η αθάνατη φωνή της Σοφίας Βέμπο μάς ταξιδεύει: «Να με παίρνανε τα σύννεφα, οι άνεμοι, τα κύματα, να με πάνε σ' ένα έρημο νησί». Αμέσως μετά η Μαρινέλλα θυμάται και μας θυμίζει την εποχή που πήρε τη σκυτάλη και στάθηκε πλάι στον Καζαντζίδη, σε μία απίθανη νεανική κούρσα, σε μία μελωδική πορεία προς την κορυφή. Τραγούδια για την αγάπη, τον έρωτα, τη ζωή, το θάνατο, την κοινωνία: «Η πρώτη αγάπη σου είμαι εγώ», «Νίτσα, Ελενίτσα», η θρυλική «Μαντουμπάλα», η φιλοσοφική σύνθεση «Δυο πόρτες έχει η ζωή», οι ηθογραφίες με τον «Κυρ Αντώνη» και το «Κουρασμένο παλικάρι», ο μελωδικός «Βράχος» και το καταπληκτικό «Ποιος δρόμος είναι ανοιχτός;» από την ελληνική ταινία «Οι αδίσταχτοι».


«Βρύση βουνίσια (Η φλαμουριά)»
Μουσική: Φρανς Σούμπερτ · Στίχοι: Βίλχελμ Μύλλερ

«Πόσο λυπάμαι»
(Πρώτη εκτέλεση: Σοφία Βέμπο, 1939)
Μουσική: Κώστας Γιαννίδης · Στίχοι: Βασίλης Σπυρόπουλος, Πάνος Παπαδούκας

«Να με παίρνανε τα σύννεφα»
(Πρώτη εκτέλεση: Σοφία Βέμπο, 1951)
Μουσική: Λεό Ραπίτης · Στίχοι: Μίμης Τραϊφόρος

«Η πρώτη αγάπη σου είμαι εγώ»
(Πρώτη εκτέλεση: Στέλιος Καζαντζίδης και Μαρινέλλα, 1957)
Μουσική · Στίχοι: Γιώργος Μητσάκης

«Νίτσα, Ελενίτσα»
(Πρώτη εκτέλεση: Στέλιος Καζαντζίδης και Μαρινέλλα, 1957)
Μουσική
· Στίχοι: Γιώργος Μητσάκης

«Μαντουμπάλα»
(Πρώτη εκτέλεση: Στέλιος Καζαντζίδης, 1959 -με την Μαρινέλλα, το 1961)
Μουσική: Θεόδωρος Δερβενιώτης · Στίχοι: Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου

«Δυο πόρτες έχει η ζωή (Τώρα που φεύγω απ' τη ζωή)»
(Πρώτη εκτέλεση: Στέλιος Καζαντζίδης και Μαρινέλλα, 1959)
Μουσική: Στέλιος Καζαντζίδης · Στίχοι: Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου

«Κουρασμένο παλικάρι»
(Πρώτη εκτέλεση: Νάνα Μούσχουρη, 1961 -Στέλιος Καζαντζίδης και Μαρινέλλα, την ίδια χρονιά)
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις · Στίχοι: Νίκος Γκάτσος 

«Ο κυρ Αντώνης»
(Πρώτη εκτέλεση: Νάνα Μούσχουρη, 1961 -Στέλιος Καζαντζίδης και Μαρινέλλα, την ίδια χρονιά)
Μουσική · Στίχοι: Μάνος Χατζιδάκις

«Βράχο - βράχο»
(Πρώτη εκτέλεση: Στέλιος Καζαντζίδης και Μαρινέλλα, 1961)
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης · Στίχοι: Δημήτρης Χριστοδούλου

«Ποιος δρόμος είναι ανοιχτός»
Κινηματογραφημένο (από την ταινία «Οι αδίστακτοι»)
(Πρώτη εκτέλεση: Στέλιος Καζαντζίδης και Μαρινέλλα, 1965)
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος · Στίχοι: Δημήτρης Χριστοδούλου

«Μια στεναχώρια που έχω απόψε»
(Πρώτη εκτέλεση: Πρόδρομος Τσαουσάκης και Μαρία Γρίλλη, 1953)
Μουσική: Απόστολος Καλδάρας · Στίχοι: Κώστας Βίρβος


Και ο χείμαρρος της λαϊκής μελωδίας δεν έχει τελειωμό. Το ίδιο και ο λόγος, είτε ποιητικός είτε απλός, ανεπιτήδευτος και καθημερινός, σχολιάζει στιγμές από τη ζωή μας: τη ζωή των απλών ανθρώπων αλλά και των δημιουργών που δίνουν προοπτικές σε αδιέξοδα.

Οι εποχές αλλάζουν αλλά η Μαρινέλλα, σταθερά και προσεκτικά, προχωρεί προς την κορυφή. Κάθε τόσο ενώνει το χθες με το σήμερα του τραγουδιού. Η είσοδος στις δεκαετίες του '70, του '80 και του '90 είναι πιο γόνιμη και δημιουργική, με ποιότητα φωνής αναλλοίωτη από τον πανδαμάτορα χρόνο: «Σταλιά - σταλιά», «Πυρετός» «Άνοιξε πέτρα», «Άμα δείτε το φεγγάρι», «Οι άντρες δεν κλαίνε», «Ντρίγκι - ντρίγκι», «Αεροπλάνο», «Σήμερα», «Τολμώ», «Η αγάπη όλα τα υπομένει», «Καμιά φορά». Διαφορετικοί συνθέτες, λόγια χθεσινά ή και σημερινά, σύγκρουση αλλά και συνύπαρξη ηχοχρωμάτων. Μουσικές φόρμες που αλλάζουν από εποχή σε εποχή -διαφορετικότητα και ομοιότητες. Όλα αυτά τα ισορροπεί αρμονικά και τα σκεπάζει η φωνή της Μαρινέλλας. Φωνή μοναδική, μελωδική, ήπια, γλυκιά, μελαγχολική, επική. Φωνή που δίνει θριαμβικό τόνο στις ερμηνείες των τραγουδιών της, τραγούδια που έχει πει η ίδια αλλά και άλλοι τραγουδιστές, κυρίως παλαιότεροι από αυτήν.


«Σταλιά - σταλιά»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1968)
Μουσική: Γιώργος Ζαμπέτας
· Στίχοι: Διονύσης Τζεφρώνης

«Ποιος είν' αυτός ο αψηλός»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, το 1968)
Μουσική: Γιώργος Ζαμπέτας · Στίχοι: Πυθαγόρας

«Τι να φταίει»
(Πρώτη εκτέλεση: Βίκυ Μοσχολιού, 1968 -η Μαρινέλλα, το 1969)
Μουσική: Γιώργος Ζαμπέτας · Στίχοι: Δημήτρης Χριστοδούλου

«Απόψε σε θέλω»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1969)
Μουσική: Μίμης Πλέσσας · Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος

«Άμα δείτε το φεγγάρι»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1968)
Μουσική: Μίμης Πλέσσας · Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος

«Ζωγραφισμένα στο χαρτί»
(
Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1969)
Μουσική: Μίμης Πλέσσας · Στίχοι: Άκος Δασκαλόπουλος

«Οι άντρες δεν κλαίνε»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1968)
Μουσική: Γιώργος Κατσαρός · Στίχοι: Πυθαγόρας

«Κρίμα το μπόι σου»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1970)
Μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος · Στίχοι: Σέβη Τηλιακού

«Συμβιβαζόμαστε»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1972)
Μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος · Στίχοι: Τάσος Οικονόμου

«Τα λόγια και τα χρόνια»
(Πρώτη εκτέλεση: Χαράλαμπος Γαργανουράκης, 1974 -η Μαρινέλλα, το 1984)
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος · Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου

Β' Μέρος

«Τανγκό»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 2004)
Μουσική: Νίκος Αντύπας · Στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου

«Ντρίγκι - ντρίγκι»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1973)
Μουσική: Stelios Vlavianos, Robert Constandinos · Στίχοι: Πυθαγόρας

«Απ' το αεροπλάνο»
(Πρώτη εκτέλεση: Κώστας Χατζής, 1973)
Μουσική: Κώστας Χατζής · Στίχοι: Σώτια Τσώτου

«Σύνορα η αγάπη δεν γνωρίζει»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα και Κώστας Χατζής, 1976)
Μουσική: Κώστας Χατζής · Στίχοι: Σώτια Τσώτου

«Σ' αγαπώ»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα και Κώστας Χατζής, 1976)
Μουσική: Κώστας Χατζής · Στίχοι: Σώτια Τσώτου

«Όλος ο κόσμος είσαι 'συ»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1976)
Μουσική: Κώστας Χατζής · Στίχοι: Σώτια Τσώτου

«Θα τραγουδήσω, δεν μπορώ αλλιώς να κάνω»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1976)
Μουσική: Τόλης Βοσκόπουλος · Στίχοι: Μίμης Θειόπουλος

«Γυάλινη καρδιά (Άμμος ήτανε)»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 2004)
Μουσική: Νίκος Αντύπας · Στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου

«Θαύματα»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 2004)
Μουσική · Στίχοι: Νίκος Αντύπας

«Άνοιξε πέτρα»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1968)
Μουσική: Μίμης Πλέσσας · Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος

«Πυρετός (Κάθε γνωριμία)»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1971)
Μουσική · Στίχοι: Άκης Πάνου

«Σήμερα»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1978)
Μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος · Στίχοι: Μίμης Θειόπουλος

«Γιατί φοβάσαι (Πάρ' το φεγγάρι και κάν' το βέρα μου)»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1975)
Μουσική: Stelios Vlavianos, Robert Constandinos · Στίχοι: Πυθαγόρας

«Δεν είναι που φεύγεις»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1978)
Μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος · Στίχοι: Μάνος Κουφιανάκης

«Κοίτα με στα μάτια»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1971)
Μουσική · Στίχοι: Άκης Πάνου

«Τι έκανα για πάρτη μου»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1993)
Μουσική: Θανάσης Πολυκανδριώτης · Στίχοι: Φωτεινή Δούρου

«Πρώτη μου φορά»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1979)
Μουσική · Στίχοι: Νινή Ζαχά

«Η αγάπη όλα τα υπομένει (Κι' η γη γυρίζει)»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα και Κώστας Χατζής, 1976)
Μουσική: Κώστας Χατζής · Στίχοι: Σώτια Τσώτου

Encore

«Καμιά φορά»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 1983)
Μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος · Μιχάλης Μπουρμπούλης

«Γυάλινη καρδιά (Άμμος ήτανε)»
(Πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα, 2004)
Μουσική: Νίκος Αντύπας · Στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου


Η Μαρινέλλα, όρθια στη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, μας θυμίζει ότι ο πλούτος που διαθέτει το ελληνικό λαϊκό τραγούδι είναι μεγάλος και μπορεί να παραμερίσει όλες τις δυσκολίες και τα εμπόδια που συνεχώς μπλοκάρουν την ποιότητα και την άνοδό του. Η μεγάλη ερμηνεύτρια είναι ένα σύμβολο δύναμης, αντοχής, θέλησης και δημιουργίας. Έχει αποδείξει η Μαρινέλλα πως το τραγούδι είναι η ίδια της η ζωή!
Μαρινέλλα

29, 31 Μαρτίου & 2, 3, 5 Απριλίου 2004
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών


Σκηνοθεσία: Σταμάτης Φασουλής
Χορογράφος: Δημήτρης Παπάζογλου
Βίντεο: Νίκος Σούλης
Σκηνικά: Γιώργος Γαβαλάς
Κοστούμια: Κατερίνα Παπανικολάου
Κείμενα: Θοδωρής Πετρόπουλος
Ηχοληψία: Γιάννης Σμυρναίος
Σχεδιασμός φωτισμών: Φίλιππος Κουτσάφτης


Συμμετέχουν οι ηθοποιοί:
Λίνα Εξάρχου, Λαέρτης Μαλκότσης, Θοδωρής Πανάς,
Σταυριάννα Πανδή, Παναγιώτης Πετράκης.

Χορεύουν:
Νινέσα Γκιούντερ, Κρίστης Κουπάτος, Μαρία Λυραράκη, Ανδρόνικος Πολυδώρου.

Τραγουδούν:
Φλώρα Θεοδώρου, Γιώργος Φανάρας, Άγγελος Χρονάς.

Παίζουν οι μουσικοί:
Γιώργος Καραντίνης (μπουζούκι), Γιώργος Κοντογιάννης (μπουζούκι), Φίλιππος Τσεμπερούλης (πνευστά), Γιώργος Μαρινάκης (βιολί), Νίκος Ζέρβας (πλήκτρα), Δημήτρης Κωστόπουλος (πλήκτρα), Λευτέρης Γρίβας (ακορντεόν), Χρήστος Ζέρβας (κιθάρα), Χριστόφορος Κροκίδης (κιθάρα), Δημήτρης Μπουρμάς (μπάσο), Δημήτρης Μαρινάκης (κρουστά), Σπύρος Δόριζας (ντραμς), Αουρέλια Ροτάρου - Δεσποτίδη (βιολί), Μαρία Ρεμπούτσικα (βιολί), Αλίκη Στεφανοπούλου (βιόλα), Πλούταρχος Ρεμπούτσικας (τσέλο).

Ενορχήστρωση - Μουσική Διεύθυνση: Γιώργος Νιάρχος

Ακολουθήστε μας: 
· YOUTUBE 
 
| Greek journalist and scholar of the Greek folk music Panos Geramanis wrote a tribute about the Grande Dame of the Greek Song Marinella and the “Art of interpretation and expression!” that she serves, on the occasion of her musical performance “Foni apo fos (Voice full of light)” at the Athens Concert Hall on March 29, 31 and April 2, 3, 5, 2004. | Source: Musical performance “Foni apo fos (Voice full of light)” - PROGRAMME (Booklet).

Director: Stamatis Fasoulis.
Choreographer: Dimitris Papazoglou.
Video: Nikos Soulis.
Set design: Giorgos Gavalas.
Costume design: Katerina Papanikolaou.
Texts: Thodoris Petropoulos.
Sound engineer: Giannis Smyrneos.
Lighting design: Philippos Koutsaftis.

Participating actors:
Lina Exarchou, Laertis Malkotsis, Thodoris Panas,
Stavrianna Pandi, Panagiotis Petrakis.

Dancers:
Ninesa Günter, Kristis Koupatos, Maria Lyraraki, Andronikos Polydorou.

Singers:
Flora Theodorou, Giorgos Fanaras, Aggelos Chronas.

First part
01. “Vrisi vounisia (I flamouria)” – (Franz Schubert - Wilhelm Müller)
02. “Poso lipame” – (Kostas Giannidis - Vassilis Spyropoulos, Panos Papadoukas)
03. “Ne me pernane ta sinnefa”(Leo Rapitis - Mimis Traiforos)
04. “I proti agapi sou eime ego” – (Giorgos Mitsakis)
05. “Nitsa, Elenitsa” – (Giorgos Mitsakis)
06. “Mandubala” – (Theodoros Derveniotis - Eftichia Papagianopoulou)
07. “Dio portes echi i zoi” – (Stelios Kazantzidis - Eftichia Papagiannopoulou)
08. “Kourasmeno palikari” – (Manos Chadjidakis - Nikos Gatsos)
09. “O kir' Antonis”(Manos Chadjidakis)
10. “Vracho - vracho” – (Mikis Theodorakis - Dimitris Christodoulou)
11. “Pios dromos eine anichtos” Filmed 1965 – (Giannis Markopoulos - Dimitris Christodoulou)
12. “Mia stenachoria pou echo apopse” – (Apostolos Kaldaras - Kostas Virvos)
13. “Stalia - stalia” – (Giorgos Zampetas - Dionisis Tzefronis)
14. “Pios ein' aftos o apsilos” – (Giorgos Zampetas - Pythagoras)
15. “Ti na ftei” – (Giorgos Zampetas - Dimitris Christodoulou)
16. “Apopse se thelo” – (Mimis Plessas - Lefteris Papadopoulos)
17. “Ama deite to feggari” – (Mimis Plessas - Lefteris Papadopoulos)
18. “Zografismena sto charti” – (Mimis Plessas - Akos Daskalopoulos)
19. “I antres den klene” – (Giorgos Katsaros - Pythagoras)
20. “Krima to mpoi sou” – (Giorgos Chadjinassios - Sevi Tiliakou)
21. “Simvivazomaste” – (Giorgos Chadjinassios - Tasos Economou)
22. “Ta logia ke ta chronia” – (Giannis Markopoulos - Manos Eleftheriou)
Second part
01. Tango (Sta cheria tis vradias)” – (Nikos Antypas - Lina Nikolakopoulou)
02. “Drigi - drigi” – (Stelios Vlavianos, Robert Constandinos - Pythagoras)
03. “Ap' to aeroplano” – (Kostas Chatzis - Sotia Tsotou)
04. “Sinora i agapi den gnorizi” – (Kostas Chatzis - Sotia Tsotou)
05. “S' agapo” – (Kostas Chatzis - Sotia Tsotou)
06. “Olos o kosmos eise 'si” – (Kostas Chatzis - Sotia Tsotou)
07. “Tha tragoudiso, den mporo allios na kano” – (Tolis Voskopoulos - Mimis Theiopoulos)
08. “Gialini kardia (Ammos itane)” – (Nikos Antypas - Lina Nikolakopoulou)
09. “Thavmata” – (Nikos Antypas)
10. Anixe petra (Mimis Plessas - Lefteris Papadopoulos)
11. “Piretos (Kathe gnorimia)” – (Akis Panou)
12. “Simera” (Giorgos Chadjinassios - Mimis Theiopoulos)
13. “Par' to feggari ke kan' to vera mou” – (Stelios Vlavianos, Robert Constandinos - Pythagoras)
14. “Den ine pou fevgis” (Giorgos Chadjinassios - Manos Koufianakis)
15. “Kita me sta matia” – (Akis Panou)
16. “Ti ekana gia parti mou” – (Thanassis Polykandriotis - Fotini Dourou)
17. “Proti mou fora” – (Nini Zacha)
18. “I agapi ola ta ipomeni (Ki' i gi girizi)” – (Kostas Chatzis - Sotia Tsotou)
Encore
01. Kamia fora” – (Giorgos Chadjinassios - Michalis Bourboulis)
02. “Gialini kardia (Ammos itane)” – (Nikos Antypas - Lina Nikolakopoulou)

Musicians:
Giorgos Karantinis (bouzouki), Giorgos Kontogiannis (bouzouki), Philippos Tsemperoulis (wind), Giorgos Marinakis (violin), Nikos Zervas (keyboards), Dimitris Kostopoulos (keyboards), Lefteris Grivas (accordeon), Christos Zervas (guitar), Christoforos Krokidis (guitar), Dimitris Bourmas (bass), Dimitris Marinakis (percussion), Spyros Dorizas (drums), Aurelia Rotaru - Despotidi (violin), Maria Reboutsika (violin), Aliki Stefanopoulou (viola), Ploutarchos Reboutsikas (cello).

Orchestration - Director orchestra: Giorgos Niarchos.

2 σχόλια:

  1. όσα λόγια και να πεί κανείς γιαυτό το θαύμα, γιαυτό το φαινόμενο που λέγεται ΜΑΡΙΝΕΛΛΑ, δεν μπορούν να φτάσουν το μέγεθος και την αξία της. Είμαστε ευλογημένοι μάλλον εμείς που είχαμε την τύχη να την απολαύσουμε μέσα από τις τόσες φανταστικές καλοστημένες δουλειές της. Νάναι γερή η γυναίκα και να μας δώσει ότι ακόμη μπορεί !!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Μεγάλη, Τεράστια, Θεά, Καταπληκτική, είναι λέξεις βαρειές, βαρύγδουπες κι όμως τόσο λίγες γι αυτή τη γυναίκα που έχει δικές της χρυσογραμμένες τις σελίδες της Ελληνικής Μουσικής. Όλες οι σκηνές ήταν πάντα τόσο λίγες γι αυτήν. Άλλες τόσες σε μέγεθος να ήταν πάντα έβρισκε τρόπο να βρίσκεται παντού. Και το δικό μας βλέμμα να μην μπορεί να φύγει από πάνω της. Να μην μπορούν τα βλέφαρα να κλείνουν για να μη χάσουν ούτε δευτερόλεπτο από τη σκηνική της παρουσία διότι σε κάθε λεπτό ή δευτερόλεπτο έκανε κάτι. Μια κίνηση, ένα μορφασμό, ένα βλέμμα. Αυτό το βλέμμα όταν τύχαινε να διασταυρωνόταν με το δικό σου πόσο ρίγος ένοιωθες. Μια χαρακτηριστική κίνηση που την κάνει πάντα είναι όταν δείχνει με το δάχτυλο ξαφνικά εσένα. Εντελώς τυχαία. Εκεί είναι που τρέμεις. Γιατί έτσι είναι το φυσικό. Μια μεγάλη προσωπικότητα σε είδε και σε έδειξε. Είσαι και εσύ δικός της όπως είναι και αυτή για όλους εμάς. Και είμαστε περήφανοι γιατί είναι δική μας. Εντελώς δική μας. Ο Θεός, που δεν τον ξεχνά ποτέ και τον επικαλείται πάντα στις συναυλίες της, ας τη φροντίζει και ας την αφήσει να μας προσφέρει όσα ακόμη μπορεί. "Ο Θεός να μας έχει πάντα καλά" έτσι έλεγε πάντα στο τέλος. Έτσι λέμε και μείς τώρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή