Γιάννης Ξανθούλης: Το αίνιγμα «Μ»

“Τραγουδά ερμηνεύοντας ρόλους με πολύτροπο πάθος. 
Είναι μόνη, αδιαφιλονίκητα μοναχική αρχόντισσα 
ενός επινοημένου τοπίου, που χάνεται μόλις σιγήσει…”

Photo credit: George Kavallierakis © December 12, 2010

Κείμενο του μυθιστοριογράφου,

δημοσιογράφου και θεατρικού συγγραφέα

Γιάννη Ξανθούλη για την Μαρινέλλα,

από το έντυπο πρόγραμμα της παράστασης

«ΜΑΡΙΝΕΛΛΑ · Το Μιούζικαλ» στο Παλλάς

της Αθήνας, τον Απρίλιο του 2010.

Φωτογραφίες:
Γιώργος Καβαλλιεράκης, NDP Photo Agency,
Ελένη Γρηγοριάδου, Νώντας Στυλιανίδης © 2010-11

…Τη βάφτισαν Κυριακή αλλά το ριζικό της δεν θα άλλαζε κι' αν τη φώναζαν Τετάρτη, Πέμπτη ή και Σάββατο. Προδιαγεγραμμένο το μέλλον από το πρώτο της κλάμα. Πολύ αργότερα, εξ' ουρανού νομίζω, την πέτυχε το εύηχο και πιο, ας πούμε, καλλιτεχνικό «Μαρινέλλα». Κι' έτσι το κορίτσι μας υιοθέτησε αυτό το υγρόληκτο όνομα με την εξωτική χροιά και τον ερωτικό οίστρο.

Ο εξωτισμός με τον ερωτισμό στη δεκαετία του '50 θεωρούνταν εν δυνάμει ύποπτα αλλά η Κυριακή Παπαδοπούλου δεν άφησε περιθώρια για τέτοιου είδους υποψίες αφού τραγούδησε ευθαρσώς το ελληνικό λαϊκό ήθος και πάθος της εποχής έχοντας κερδίσει τη συναίνεση του Μέγιστου Καζαντζίδη.

Μπήκε στο τραγούδι επιθετικά με διαβατήριο σεγκόντου. Μόνο που το σεγκόντο της Μαρινέλλας έκλεινε μέσα του τον θρίαμβο μιας ζωής πέρα από τις δυνατότητες της υπέρβαρης από προβλήματα δεκαετίας.

Photo credit: Giorgos Kavallierakis © February 26, 2010

Η δεκαετία του '50 για τη Μαρινέλλα ήταν ένα γοητευτικό κουβάρι διλημμάτων και αποφάσεων. Μπήκε στη δουλειά σα θεατρίνα σε γραφικούς θιάσους, που με τα χρόνια αποδείχτηκαν «μυστικά σχολεία» γνώσης του τι σημαίνει συγκίνηση και ευθύνη προς τους θεατές που αναμετρούνται με τη διασκέδαση, το θυμό αλλά και τη χαρά του ευτράπελου. Άντε να δαμάσεις ένα τέτοιο κοινό κι' άλλο τόσο να συγχωτιστείς με τους αγχωμένους ηθοποιούς σε παραστάσεις πυροτεχνήματα. Να καείς ή να σωθείς; Αυτά όλα στην αρχή. Κι' όσο για τη φωνή, η ίδια τη διαχειριζόταν σε «ελαφρά» άσματα της εποχής, που εξυμνούσαν τον έρωτα με κάθε είδους κλισέ.

  

Το θέατρο σαν πρώτη περιπέτεια την μπόλιασε επαρκώς με μια επιπλέον ταχύτητα, που τότε δεν υπολόγισε ουδείς. Και η φωνή της επέπλευσε δένοντας άριστα με τον γνησιότερο εκφραστή των λαϊκών καημών. Σαν ντουέτο στρατηγικής σημασίας με την φαινομενική ισοτιμία Καζαντζίδης - Μαρινελλα θα κυριαρχήσουν και στην επόμενη ζωτική για το έθνος δεκαετία. Θα ταξιδέψουν όπου κατάφερε να ριζώσει ο Ελληνισμός. Δηλαδή παντού.

Θα τους ανακαλύψουν σύντομα και οι πιο δύσπιστοι στα μουσικά μας πράγματα που θα αποδώσουν ιστορικής σημασίας τραγούδια. Ο Καζαντζίδης αδιαμφισβήτητος οδοστρωτήρας. Η Μαρινέλλα σταθερά σαρξ εκ' της σαρκός του ερήμην των αστρικών μελλουμένων…

Μέσ' τη δεκαετία του '60, καθώς αλλάζουν φορά οι Γαλαξίες, ενώ η Ελλάδα ωριμάζει και αποκηρύσσει τη βαλκανική της μιζέρια, ενώ οι Μπιτλς, ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης πρόθυμα συναντούν το ζεϊμπέκικο, τους κρητικούς χορούς αλλά και το πέτρινο συναίσθημα των ηπειρώτικων χορών, θα 'ρθει το πάνω - κάτω. Για χίλιους δυο λόγους φαντασμαγορικής τρέλας.

“Τραγουδά την απώλεια, την αγάπη, 

τη φθορά, τα ασήμαντα εμβαδά της ζωής, 
που αποκτούν σημασία στην κορύφωση των ρεφραίν… 
Με τη φωνή της, τα μάτια, το σώμα 
υπερασπίζεται τους φθόγγους των τραγουδιών, 
παρηγορεί τις ενοχές ρημάτων όπως «Τολμώ»,
«Μισώ», «Αγαπώ», «Αλλάζω», «Φεύγω». 
Μια ατέλειωτη φραστική συγκυρία, που στο λαρύγγι της 
αναμετριέται με τις πιο ακραίες εντάσεις…”

Marinella singing "El negro zumbón (The black wag)" by 
Francesco Giordano and Roman Vatro, at the Pallas Theatre.

| Photo credit: Eleni Grigoriadou © April 16, 2010

 Η Μαρινέλλα θα βγάλει ξαφνικά μια οιμωγή «Πες μου και 'συ του δειλινού καμπάνα γιατί… γιατί… γιατί να γίνω μάνα…». Σολάρει ως Εκάβη αλλά δεν το ξέρει. Η προσωνυμία της Εκάβης, του πιο εύγλωττα μητρικού και γυναικείου προσώπου του Ευριπίδη, θα την κυνηγήσει σε λίγο. Η βασίλισσα της Τροίας θα μετουσιωθεί σε δραματική εξαίσια γυναίκα, που, πέρα από τη δεδομένη τραγική της μοίρα, ανακαλύπτει χαρίσματα των μουσών και άλλων άγνωστων σε 'μας βαρβαρικών θεοτήτων…

Η Μαρινέλλα ξαναβαφτίζεται σε ένα χρυσό κοκτέιλ από θειάφι, άγιασμα και χώμα. Θα αναδυθεί γήινη κι' εκρηκτική για να αγαπηθεί σαν περσόνα πέραν των καθιερωμένων. Τραγουδά ερμηνεύοντας ρόλους με πολύτροπο πάθος. Είναι μόνη, αδιαφιλονίκητα μοναχική αρχόντισσα ενός επινοημένου τοπίου, που χάνεται μόλις σιγήσει. Τραγουδά την απώλεια, την αγάπη, τη φθορά, τα ασήμαντα εμβαδά της ζωής, που αποκτούν σημασία στην κορύφωση των ρεφραίν… Με τη φωνή της, τα μάτια, το σώμα υπερασπίζεται τους φθόγγους των τραγουδιών, παρηγορεί τις ενοχές ρημάτων όπως «Τολμώ», «Μισώ», «Αγαπώ», «Αλλάζω», «Φεύγω». Μια ατέλειωτη φραστική συγκυρία, που στο λαρύγγι της αναμετριέται με τις πιο ακραίες εντάσεις.

Είναι η «Μαρινέλλα» και η εμβέλειά της παρασέρνει τη μνησικακία των απορημένων και των συμπλεγματικών, είναι αυτό που ένιωσα κι' εγώ ένα μακρινό καλοκαιρινό βράδυ του 1980, που την πρωτόδα, που την πρωτάκουσα υπνωτισμένος από τα γητέματα της ερμηνείας της. Δεν θυμάμαι τι τραγούδησε αλλά ξέρω πως εγώ ήμουν παρών και την άκουγα. Δεν θυμάμαι αν η φωνή της αναθέρμανε τις «επιτυχίες της», που γνώριζα αποσπασματικά ή με μεγάλα κενά. Όση ώρα τραγουδούσε ήμουν υπερβέβαιος ότι μου εξηγούσε σε μια ακατανόητη αλλά εξόχως εύληπτη γλώσσα το παιγνιώδες μεγαλείο κάποιων ιερών αδιεξόδων.

Marinella with Antonis Loudaros, Evangelia Moumouri, Jenny Botsi
and Memos Begnis at the Pallas Theatre (Official premiere).

| Photo by NDP Photo Agency © April 15, 2010

 

Από 'κει και πέρα ξεκινά το ρομάντσο μας. Η Μαρινέλλα λουσμένη στο φως να ακυρώνει το χρόνο ακόμη και τις μουσικές μου προτιμήσεις κι' εγώ να χάνομαι στη μοναδικότητα της και στη δεινότητα της να ετυμολογεί αυτόματα κάθε λέξη, κάθε παύση, κάθε ανάσα μέχρις και την πλέον προβλέψιμη φράση.

Δεν είναι τυχαίο που κάποια στιγμή συγκλίνει το ενδιαφέρον κορυφαίων ανθρώπων του θεάτρου για την ηλεκτρισμένη της ερμηνεία. Ο Κάρολος Κουν και ο Μίνως Βολανάκης καταλαβαίνουν πως έχουν να κάνουν με ένα αίνιγμα. Αίνιγμα, που πρέπει να παραμείνει άλυτο ή μήπως… Θέλουν και διστάζουν.

Νομίζω, πως στη διαδικασία του αινίγματος αργότερα θα εμπλακεί κι' ο Σταμάτης Φασουλής, μόνο που ως αισθαντικός δημιουργός δεν θα αποπειραθεί ποτέ να το λύσει. Ξέρει ότι η Σφίγγα είτε ομιλούσα είτε σιωπηλή πρέπει να παραμείνει αίνιγμα με προσεκτικό φωτισμό.

Marinella and Takis Zacharatos at the Thessaloniki Concert Hall.

| Photo credit: Nontas Stylianidis © January 5, 2011

Τη Μαρινέλλα βέβαια δεν τη νοιάζουν τα αινίγματα και οι «οπτικές γωνίες» των διανοουμένων. Τη νοιάζει η ζωή και την υπηρετεί με αυθορμητισμό αλλά και σοφό ένστικτο.

Στο μεταξύ έρχονται και παρέρχονται οι δεκαετίες και 'κείνη υπάρχει όλο και πιο δικαιωμένη από τον χρόνο. Δεν παραλείπει βέβαια να μας θυμίζει τραγουδιστά «Είμαι μονάχα μια φωνή…» και 'μεις να κάνουμε πως την πιστεύουμε ότι είναι ΜΟΝΟ μια φωνή. Φωνή, γυναίκα, μάνα, θεατρίνα, γιαγιά, αδελφή, φίλη, με όποια σειρά κι' αν βάλουμε τις λέξεις θα καταλήξουμε στη Μαρινέλλα…

…Και για να κλείσω, ας πω ότι πριν μια δεκαετία ακριβώς «Ήρθαν οι μέλισσες» κι' απ' όσο κατάλαβα το μέλι τους δεν ήταν πιο γλυκό από το δικό της.

Photo credit: Giorgos Kavallierakis © April 8, 2010

«ΜΑΡΙΝΕΛΛΑ · Το Μιούζικαλ»

των Θανάση Παπαθανασίου και Μιχάλη Ρέππα,

σε σκηνοθεσία του Σταμάτη Φασουλή.

Το μουσικό υπερθέαμα

που ξεπέρασε τα 100.000 εισιτήρια!

Μαρινέλλα. Μια σημαντική ερμηνεύτρια με τεράστια φωνή. Μια σημαδιακή εικόνα. Ένα αρχέτυπο θηλυκότητας. Για τις γενιές που μεγάλωσαν από το '70 και μετά, η Μαρινέλλα αποτελεί σημείο αναφοράς, όχι μόνο για τη μουσική ζωή της Ελλάδας. Για την κουλτούρα μας γενικότερα. Από τον τρόπο που φραζάρει όταν τραγουδάει μέχρι τα ρούχα που φοράει κάθε εποχή αλλά και τις επιλογές ζωής που έκανε, αποτέλεσε πρότυπο (πολλές φορές επαναστατικό) για στρατιές Ελληνίδων.

Η χειραφέτηση της Ελληνίδας από την κουζίνα και τα οικιακά και η πορεία της στην ελεύθερο και ισότιμο αυτοπροσδιορισμό συμπίπτει με την πορεία της Μαρινέλλας από την ακίνητη τραγουδίστρια του λαϊκού πάλκου που σιγοντάρει τον παρτενέρ της, στη γνωστή μας μοναχική γυναικεία φιγούρα που παίρνει την ευθύνη να σταθεί μόνη στο φως του προβολέα και να εκθέσει στο κοινό έναν πρωτόγνωρο ερωτισμό. Τον ερωτισμό μιας γυναίκας που δεν επιζητά έναν άντρα αφέντη, αλλά έναν ισότιμο εραστή. Αυτό ήταν που ανέβασε τη Μαρινέλλα στο επίπεδο του συμβόλου. Μια γυναίκα χειραφετημένη και ταυτόχρονα απόλυτα θηλυκή και μητρική.

Photo credit: Nontas Stylianidis © January 5, 2011

 Το μουσικό έργο «Μαρινέλλα · Το Μιούζικαλ» διατρέχει τις δεκαετίες από το 1950 μέχρι σήμερα και αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών. Οι δύο πρώτες είναι πρόσωπα φανταστικά και η τρίτη πραγματικό. Η πρώτη είναι η Ειρήνη (Ευαγγελία Μουμούρη) μια γυναίκα από την επαρχία, η δεύτερη η Μαρία (Τζένη Μπότση) μια Αθηναία και η τρίτη ένα κορίτσι από την Θεσσαλονίκη που πήρε το όνομα Μαρινέλλα και έμελε να γίνει μύθος. Τον ρόλο της Μαρινέλλας υποδύεται φυσικά η Μαρινέλλα και μια νεαρή ηθοποιός που κάνει την παιδική της ηλικία. Οι βασικοί ανδρικοί ρόλοι παίζονται από τον Μέμο Μπεγνή και τον Αντώνη Λουδάρο και ο θίασος συμπληρώνεται από δώδεκα ακόμα ηθοποιούς και χορευτές.

Οι φανταστικές ιστορίες της Ειρήνης και της Μαρίας συμπλέκονται με την πορεία της Μαρινέλλας και τα τραγούδια της ακολουθούν τις περιπέτειες, τους έρωτες και τις διαψεύσεις τους. Οι ζωές τους κυλούν παράλληλα με την καριέρα της τραγουδίστριας και η φωνή της Μαρινέλλας γίνεται παραπλήρωμα και έκφραση του αισθήματός τους. Και έτσι, οι σημαντικότερες επιτυχίες της γίνονται ορόσημα για τη ζωή της Ειρήνης και της Μαρίας αλλά και εκατοντάδων χιλιάδων άλλων Ελληνίδων.

Marinella with Stamatis Fasoulis, Jenny Botsi, Memos Begnis,
Thodoris Panas, Manolis Theodorakis at the Pallas Theatre.
| Photo by NDP Photo Agency © April 15, 2010

Συμπρωταγωνίστησαν:

Αντώνης Λουδάρος ως Ηλίας,

Ευαγγελία Μουμούρη ως Ειρήνη,

Μέμος Μπεγνής ως Γιάννης,

Τζένη Μπότση ως Μαρία,

Λάμπης Λιβιεράτος ως Γιάννης (Μ.Μ.Θ),

Κατερίνα Παπουτσάκη ως Ειρήνη (Περιοδεία)
και ακόμη δώδεκα ηθοποιοί και χορευτές.

Σκηνικά: Γιώργος Γαβαλάς.

Χορογραφίες: Δημήτρης Παπάζογλου.

Κοστούμια: Ντένη Βαχλιώτη.

Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος.

Ενορχήστρωση - Διεύθυνση ορχήστρας: Αλέξης Πρίφτης.

Φωτογραφίες: Γιώργος Καβαλλιεράκης.

Παραγωγή: Ελληνική Θεαμάτων Α.Ε.

Παρουσιάστηκε στο Θέατρο Παλλάς της Αθήνας (15 Απριλίου 2010 έως 6 Ιουνίου 2010 και 29 Σεπτεμβρίου 2010 έως 24 Οκτωβρίου 2010), στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (5 έως 30 Ιανουαρίου 2011), επέστρεψε στο Παλλάς (11, 12 και 13 Φεβρουαρίου 2011) και ολοκληρώθηκε με μια σύντομη Καλοκαιρινή Περιοδεία (20 Ιουνίου 2011 έως 8 Ιουλίου 2011).

 

Ακολουθήστε μας: 

· INSTAGRAM 

· FACEBOOK 

· YOUTUBE 

 

Photo credit: Giorgos Kavallierakis ©

| The enigma “M”; Greek novelist, journalist and playwright Giannis Xanthoulis analyzes the Grande Dame of the Greek Song Marinella, on the occasion of her musical performance “Marinella · To miouzikal (Marinella · The musical)” by Michallis Reppas and Thanassis Papathanasiou, directed by Stamatis Fasoulis and choreographed by Dimitris Papazoglou, at the Pallas Theater in Athens (from April 15, 2010) and at the Thessaloniki Concert Hall (from January 5, 2011). Starring (alongside Marinella) Antonis Loudaros, Evangelia Moumouri, Memos Begnis, Jenny Botsi alongs with a company of twelve singers and dancers. | Source: Musical performance “Marinella: The musical” - PROGRAMME (Booklet).